In het dorp Marga in de provincie Tabanan op Bali ligt een goed onderhouden oorlogsmonument. Het war memorial herdenkt de slag om Margarana, een zwarte bladzijde uit de Balinese (en Nederlandse!) geschiedenis. Hier liggen ruim duizend Balinezen die gesneuveld zijn tijdens de strijd voor de onafhankelijkheid van Bali.
“Jenny, ga je mee naar Margarana?” Ik ken Margarana niet en heb geen idee waarom de leerlingen hier heen willen. “Je moet echt mee met ons op 20 november! Er is een ceremonie, upacara dua puluh november (de ceremonie van 20 november).” Ik kan mijn leerlingen uit het Balinese dorp Tajen weinig weigeren en mijn nieuwsgierigheid is gewekt. De naam van de ceremonie verraadt niks. Bij navraag in mijn dorp blijkt dat er een bijzondere ceremonie is bij Marga waar ik echt heen moet. Het blijkt de herdenking van de Slag om Margarana te zijn.
Jenny heeft in 2006 Engelse les gegeven in het dorp Tajen bij Tabanan. Tijdens haar vrijwilligerswerk ging ze met de schoolkinderen naar Margarana.
20 november, de slag om margarana
Twintig november, zes uur ’s ochtends. De haan heeft al een aantal keer gekraaid en in de warung van de buurvrouw rammelen de pannen. Ik kan de geur van burbur (pap) en pisang goreng (gebakken banaan) bijna ruiken tot in mijn slaapkamer. Mijn moeder roept, er staan kinderen voor de deur.
Ik schiet wat kleren aan en loop via de binnenplaats het steile trapje af naar de bak mandi. Wanneer het koude water uit de emmer over me heen klettert ben ik snel wakker. Ik zeep me in en gooi wat water over mijn armen en benen. Brrrr. Ik moet elke ochtend weer even wennen aan het koude water voordat ik emmer leeggiet over mijn hoofd. Buiten hoor ik kinderstemmen, ik moet opschieten. Ik mompel dat ik groot en lang ben en dus veel te wassen heb, maar ik merk dat ze geen genoegen nemen met die smoes. Ik mik nog wat van het koude water over mijn hoofd en rug. Ik ben er klaar voor.
Wandelen op Bali: van Desa Tajen naar Marga
Samen met de kinderen loop ik vanuit het Balinese dorp Tajen naar het Marga, een wandeling van ongeveer anderhalf uur. Ik ken de weg niet, maar de kinderen drukken me op het hart dat ik geen zorgen moet maken.
Tijdens de wandeling blijkt al snel dat ik mijn eigen woonplaats niet ken. Ik kom in een deel van Desa Tajen waar ik nog nooit eerder geweest ben. Uit een van de huizen komt een meisje gesneld wat in mijn klas zit. Trots laat ze me haar uilskuiken zien.
Niet lang daarna laten we de laatste huizen achter ons. De wandeling voert door de rijstvelden. Langs de weg naar Marga groeien bananenbomen, papayabomen en kokospalmen. Onderweg worden we getrakteerd op fraaie uitzichten over het smalle dal met honderden tinten groen.
Tip: overnacht ook in Desa Tajen in een unieke village homestay.
Es Campur
Na een uur belanden we weer in de bewoonde wereld, dit moet het dorp Marga zijn. Bij dit dorp vond de slag om Margarana plaats. We drinken wat bij een warung. Naast water voor de dorst trakteer ik de kinderen op es campur. De lokale lekkernij wordt geserveerd in een plastic zakje met een rietje.
Es campur is een mengsel van susu (gecondenseerde melk) met schaafijs en siroop. In deze ijsdrap drijven vruchtjes, agar (van zeewier) en soms stukjes witbrood. Es campur is een heerlijk tussendoortje in de tropische hitte. Behalve de zompige stukjes witbrood, die zijn gewoon echt niet lekker.
Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog landde het Britse leger op Bali. Nadat de Japanse bezetters ontwapend waren, keerden de Britten terug naar Batavia op Java. De Nederlandse KNIL-bataljons onder leiding van Gajah Merah bleven achter. Op 19 november arriveerde de Nederlandse KNIL bij legerposten in Perean, Baha, Kediri, Tabanan, Penebel en Jatiluwih. Zij wilden het Ciung Wanara-bataljon van Luitenant Kolonel I Gusti Ngurah Rai blokkeren. Rai was op de hoogte van het plan. Hij ontbond zijn bataljon, waarbij 95 mannen bij hem achterbleven.
De slag om Margarana wordt gezien als een Puputan, een strijd die pas stopt als de dood volgt. Op 20 november 1946 rond zonsopkomst namen de troepen hun positie in bij Marga. Een paar uur later begin de strijd. De KNIL-troepen vonden de verdediging van het bataljon aanvankelijk te sterk en trokken zich terug.
Rond 12 uur ’s middags zijn de Nederlandse troepen geholpen door een bommenwerper uit Makassar. De strijd werd hervat, waarbij 400 Nederlandse soldaten en het hele Ciung Wanara-bataljon (inclusief Rai) omkwamen. De Nederlanders kregen hiermee de controle over Bali terug.
Het Memorial van Margarana
Het Memorial van Margarana, het ligt aan de weg van Mengwi naar Bedugul. Het is een zeer goed onderhouden militaire begraafplaats. Op het ereveld op Bali worden de soldaten herdacht die sneuvelden tijdens de slag om Margarana én andere verzetshelden.
Bij het Memorial van Margarana liggen 1372 graven van moslims, hindoes en christenen die zijn gesneuveld in het verzet.
Veel vragen
Hoe naïef, pas bij aankomst bij het Margarana memorial realiseer ik me waar ik ben. Voor de kinderen en de mensen in mijn dorp is de slag van Marga niet meer dan een van de vele ceremonies die Bali rijk is, maar de aanwezige veteranen denken daar anders over. Nooit eerder heb ik me zo erg voor mijn afkomst geschaamd.
“De slag is lang geleden, natuurlijk ben je ook als Nederlander welkom”. Ik twijfel.
FAQ Bali: dit moet je weten voor je eerste reis naar Bali
Kinderen uit andere dorpen willen weten wie ik ben en waar ik vandaan kom. Mijn eigen leerlingen willen dat ik hun een liedje leer. “Ze komt uit Tajen en geeft ons les!”
Er is een ceremonie met kransleggingen en speeches. Ik probeer het te volgen, maar het is te rumoerig om me te concentreren en mijn kennis van de formele Indonesische taal schiet te kort. Het leger is er, de fanfare, schoolkinderen uit Margarana en er zijn tientallen vrouwen in traditionele kledij die grote manden met offers op hun hoofden naar de tempel dragen.
Tip: hier vind je een handig overzicht van alle feestdagen op Bali.
Shopping paradijs
Maar pas na afloop van de ceremonie blijkt de ware reden voor de kinderen om naar de herdenking van de slag om Margarana te gaan: er is een markt waar gewinkeld kan worden. Alle kinderen hebben geld mee gekregen om dingen te kopen. In Desa Tajen zijn geen winkels, de kinderen worden erg blij van de kraampjes met kleding en prullaria. Ook de volwassenen uit de omgeving gaan los bij de markt. Voor hen gaat het niet om de veldslag, maar om de prijzenslag.
Tip: hier lees je meer achtergrondinformatie over de Slag om Margana.
